و سایر موضوعات پیشنهادی
بیستون عباسی؛ بلقیس روشن؛ نرجس‌بانو صبوری؛ مهدی سبزواری
چکیده
مقدمه: مقولات معنایی ساختاری پیش‌نمونه‌ای دارند و از معانی کانونی و حاشیه‌ای تشکیل شده‌اند. در مرزهای نامتعین این مقولات معانی حاشیه‌ای و اتفاقی وجود دارند که چندان پایدار نیستند و با گذر زمان از میان می‌روند. برخی از این معانی ممکن است دوباره در یک دورۀ زمانی دیگر و مستقل از معنای قبلی ظاهر شوند. گیرارتز (1997) این پدیده را تعدد مبادی ...
بیشتر
مقدمه: مقولات معنایی ساختاری پیش‌نمونه‌ای دارند و از معانی کانونی و حاشیه‌ای تشکیل شده‌اند. در مرزهای نامتعین این مقولات معانی حاشیه‌ای و اتفاقی وجود دارند که چندان پایدار نیستند و با گذر زمان از میان می‌روند. برخی از این معانی ممکن است دوباره در یک دورۀ زمانی دیگر و مستقل از معنای قبلی ظاهر شوند. گیرارتز (1997) این پدیده را تعدد مبادی معنایی می‌نامد. تعدد مبادی معنایی از یک سو نشانۀ خصلت پیش‌نمونه‌ای معنا و از سوی دیگر بیان‌گر خصلت اجتماعی آن است. در این مقاله تعدد مبادی معنایی را در معانی واژه‌های زبان فارسی نو از سدۀ چهارم تا امروز بررسی کردیم.روش: برای انجام این پژوهش 10 واژه در حوزۀ معنایی سیاست و حکومت‌داری در 113 اثر نثر و نظم فارسی از سدۀ چهارم هجری تا دوران کنونی جستجو شدند و معانی مختلف آنها ضبط گردید. سپس معانی حاشیه‌ای مشخص شدند و شرایط صدق تعدد مبادی معنایی برای آنها بررسی شد. برای سهولت بررسی، کل این دوران به دوره‌های صد سالۀ منطبق بر سده‌های هجری قمری تقسیم شد، البته جز دورۀ پس از انقلاب اسلامی که 42 سال است. متون براساس تاریخ تقریبی نگارش به هر دوره تخصیص داده شدند.یافته‌‌‌‌ها: در این پژوهش معانی مختلف 10 واژۀ آزاد، آزادی، اداره، انقلاب، حکومت، خواجه، دستور، دولت، رژیم و سیاست برای احتمال وجود پدیدۀ تعدد مبادی معنایی بررسی شدند. از این میان پنج واژۀ آزاد، انقلاب، خواجه، دستور و سیاست دارای معانی حاشیه‌ای هستند که تکرار آنها می‌تواند ناشی از پدیدۀ تعدد مبادی معنایی باشد. در مجموع 9 معنای این پنج واژه (چهار واژۀ نخست هرکدام دو معنا و سیاست یک معنا) در مقطعی از زمان وجود داشته و از بین رفته‌اند و پس از زمان قابل‌توجهی (احتمالاً) به طور مستقل از وقوع قبلی، بار دیگر کاربرد یافته‌اند.بحث و نتیجه‌‌‌‌گیری: در نتیجۀ این پژوهش مشخص شد، در معانی پنج واژه در مجموع 9 مورد وجود دارد که می‌توان تعدد مبادی معنایی به شمار آورد. وجود تعدد مبادی معنایی بدان معنا است که در یک ساختار معنایی پیش‌نمونه‌ای یک معنای واحد می‌تواند در دو زمان مختلف در حاشیۀ مقولۀ مفاهیم یک واژه مستقل از هم تولید شود. این امر از یک سو نشان‌دهندۀ ویژگی پیش‌نمونه‌ای معنای واژگانی و در سطحی خردتر، نشانۀ مرزهای متزلزل مقوله و معانی حاشیه‌ای اتفاقی است. علاوه بر این، بعد دیگری از پدیدۀ تعدد مبادی معنایی ناظر بر خصلت اجتماعی معنا است، به این صورت که معنا در خلأ وجود ندارد و همچنین به سان ودیعه‌ای ازپیش‌نهاده در ذهن همۀ گویشوران موجود نیست. معنا توسط گویشوران، و چه بسا توسط یک گویشور، تولید می‌شود و به گویشوران دیگر منتقل می‌گردد.
